GENETİK HARİTA :

       Genetik harita yapmak için yapılacak ilk iş , yavru kuşaktaki atasal ve yeni bileşen tipleri ayırarak     sayılarını bulmaktır.Yavru kuşak arasında en çok atasal , daha az tek kross-over ve en azda çift kross-over tiplere rastlanır.Elde edilen bulgularla bir tablo yapılacak olursa bu bilgilerden yararlanarak genler arasındaki uzaklık ve genlerin sayısı belirlenebilir.Bunu yapmak için izlenecek yol şudur :

      Yavru kuşaktaki atasal ve yeni bileşen tipler ve yüzdeleri tablo olarak verilsin .

______________________________________________________________________________

Bireyin tipi                                               Gametler                                                 sayı                     %

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Atasal                                                       ABC                                                        30                      30

                                                                   abc                                                         29                      29

Tip 1 tek kross-over                                Abc                                                         11                      11

                                                                  aBC                                                        10                      10

Tip 2 tek kross-over                                ABc                                                           8                        8

                                                                  abC                                                           9                        9

Çift kross-over                                        AbC                                                            2                       2

                                                                  aBc                                                            1                       1 

                                                                                                                    ________________________________ 

                                                                                                                                 100                   100

 

    Önce bireylerin toplam sayısı bulunur : 100 birey.

 

    A-B ve a-b genleri arasındaki uzaklığı bulmak için , bu genlerin birbirinden ayrıldığını gösteren tüm yeni bileşenler toplanarak , toplama göre yüzdeleri hesaplanır:

aBC =10, Abc = 11, aBc = 1 ve AbC =2 . toplam olarak 24 eder bu durumda A- B ya da a – b genleri arasındaki uzaklık 24 cM ya da %24 krossing-over dır.

                B – C ve b – c genleri arasındaki uzaklık için yine bu genleri birbirinden ayıran yeni bileşenler    toplanır ve yüzdeleri alınır : ABc = 8 , abC = 9 , AbC = 2 , aBc =1 .

             Toplam = 20 ve bu genler arasındaki uzaklık = 20 cM dır.

         A – C ve a – c genleri arasındaki uzaklık ise : Abc = 11 , aBC =10 , Abc = 8 ve

             abC = 9 dur.Toplam = 38 ve bu genler arası uzaklık 38 cM dır.

Eğer gen dizilişimiz doğru ise A – C nin uzunluğu A – B ve B – C nin kinden büyük olmalıdır ki bizim sonuçlarımızda bu şekildedir.O halde gen dizilişi ABC biçimindedir.Fakat bunun tersi de olabilir , yani gen dizilişi CBA biçiminde de olabilir.Bunun gerçek sırasını bulabilmek için , daha önce kromozom üzerinde yerleri bilinen ve simge gen ‘’marker’’ denilen genler kullanılır.

Bu duruma göre A – B aralığı 24 cM ve B – C aralığı 20 cM dir.Bunların toplamı : (24+20 =44) A – C aralığını verir .Oysa biz A – C aralığını 38 cM bulduk ve teoride bu uzaklığın 44 cM olması gerekirdi.Aradaki fark çift kross-overlerden ileri gelmektedir.Çift kross over lerin toplamı 2 + 1 = 3 , yani % 3 olmaktadır.Bir çift kross-over iki tek kross-over demek olduğuna göre , 2 x 3 = 6 eder.Bunu 38 sayısına eklersek 38 + 6 = 44 cM uzunluğu bulmuş oluruz .

       Yüksek yapılı canlıların çoğunda bir kiazma oluştuğu zaman , bu kiazmanın oluştuğu kesimin hemen bitişiğindeki kromozom kesiminde bir başka kiazmanın oluşumu engellenmek istenir.Bu engellemenin nedeni , belli bir uzunluktan sonra , artık kromatid parçasının fiziksel olarak kendi üzerine katlanamamasıdır.Bir kiazma , bitişik kromozom kesiminde yeni bir kiazmanın oluşumunu önlüyorsa , bu duruma krossing-over yada kromatid engellemesi (interference) adı verilir.Bu engelleme olayı sonucunda beklenen çift kross-over sayısı gözlenen çift kross-over sayısından daha az olacaktır.Engellemenin gücü kromozom kesimlerine göre değişir ve genellikle bu uygunluk katsayısı ( coefficient of coincidence ) terimi veya beklenen ve gözlenen çift kross-overler arasındaki oran olarak belirtilir.

                                             Gözlenen çift kross-over %

         Uygunluk katsayısı =   -----------------------------------------

                                             Beklenen çift kross-over %

       Uygunluk , kromatid engellemesinin tamamlayıcısıdır : uygunluk + engelleme = 1 eşitliği vardır.Engelleme tam olduğu zaman çift kross-overler gözlenmez ve uygunluk 0 olur. Beklenen tüm kross-overleri gözlediğimiz zaman uygunluk 1 ve engelleme 0 olur. Engelleme % 30 oranında işliyorsa uygunluk % 70 demektir.Gerçek harita uzunluklarını bulabilmek için, engelleme ya da uygunluk durumlarının da dikkate alınması gerekir.

                                                                                                                                                                                      İlginiz  için Teşekkürler 

                                                                                                                                                                                            Akademikkemal